27 Ιουν 2007

Ο Αχιλλέας και η Χελώνα: Το παράδοξο του Ζήνωνα

Ο Ζήνων ο Ελεάτης ήταν Ελεατικός φιλόσοφος της Αρχαίας Ελλάδας. Γεννήθηκε γύρω στο 488 π.Χ στην Ελέα (σημερινή Velia) της Ιταλίας. Έδειξε πως η κοινή αντίληψη της πραγματικότητας οδηγεί σε παράδοξα και οξύμωρα.Διάσημο είναι το εξής παράδοξο που αποδίδεται σε αυτόν: Αν έχουμε έναν αγώνα δρόμου μεταξύ του Αχιλλέα και μιας χελώνας,

και η χελώνα ξεκινήσει με ένα μικρό προβάδισμα, ο Αχιλλέας (που ήταν ο

καλύτερος δρομέας της μυθολογίας),δεν θα μπορέσει ποτέ να την νικήσει

μια και όταν αυτός θα καλύπτει μια κάποια απόσταση η χελώνα θα προηγείται

λίγο, ναι μεν ολο και λιγότερο αλλά πάντα θα προηγείται και λίγο, επ'άπειρον. Είναι ένα έξυπνο νοητικό πείραμα που δύσκολα μπορεί κανείς να αντικρούσει με απλά λόγια και με λογικά επιχειρήματα. Κι όμως, η κοινή εμπειρία μας οδηγεί στο προφανές: ο Αχιλλέας τελικά θα νικήσει.

Ανάλογη κατάσταση παρατηρείται στη σύγχρονη ελληνική πολιτική πραγματικότητα. Η ανάλυση, από ειδήμονες και μη, του πλήθους των δεδομένων που παράγονται από δημοσκοπήσεις, έρευνες και λοιπά εργαλεία της πολιτικής επιστήμης, ενίοτε αγνοεί την κοινή εμπειρία που στον πυρήνα της εδράζεται η πραγματική γνώση.

Η εμπειρία λοιπόν και ιδιαίτερα στην πολιτική, δεν αντικαθίσταται από καμία επικοινωνιακή στρατηγική ούτε από τις βαθυστόχαστες εισηγήσεις των συμβούλων και των συνεργατών. Πολύτιμη η επιστημονική γνώση, αλλά η εφαρμογή της πρέπει να διέρχεται από το "φίλτρο" της πείρας για να προσφερθεί στο εκλογικό σώμα. Έννοιες όπως "συσπείρωση", "μεσαίος χώρος", "στοχευμένη στρατηγική" και άλλα βαρύγδουπα, στα χέρια ενός άπειρου πολιτικού δεν είναι τίποτα άλλο παρά περίπλοκα, ισχυρά αλλά άχρηστα εργαλεία και ενίοτε καταστροφικά.

Γράφουμε τα παραπάνω, διότι είναι προφανές, χωρίς τούτο να αποτελεί κανένα ψόγο, ότι στα πολιτικά μας δρώμενα δεν συναντούμε πλέον έμπειρους πολιτικούς που με μια καλοζυγισμένη κίνηση μπορούν να ανατρέψουν το σκηνικό και να οδηγήσουν τις εξελίξεις.

Για να έρθουμε στην επικαιρότητα, το ΠΑΣΟΚ συνεχίζει να κινείται με ρυθμούς έντονα προεκλογικούς, με σαφή στρατηγική να συσπειρώσει τις πολιτικές του δυνάμεις όσο το δυνατόν περισσότερο, να επαναφέρει το μέρος των ψηφοφόρων του που το αποδοκίμασαν στις εκλογές του 2004, να αποδομήσει τα ηθικά ερείσματα της ΝΔ και του Πρωθυπουργού και να προκαλέσει ευθεία αντιπαράθεση και διαρκή σύγκριση μεταξύ της εικόνας του αρχηγού του και εκείνης του κ. Καραμανλή. Δευτερευόντως, θα ήθελε να εισπράξει μέρος της ψήφου διαμαρτυρίας από πρώην ψηφοφόρους της ΝΔ και βεβαίως να ηγηθεί ενός άτυπου ευρύτερου κεντροαριστερού μετώπου, χωρίς να αναλάβει δεσμεύσεις απέναντι στα κόμματα της αριστεράς, εφόσον πρόκειται για κόμμα εξουσίας. Αυτό το τελευταίο προσκρούει τόσο στις επιδιώξεις του ΚΚΕ όσο και του ΣΥΝ. Το ΚΚΕ ανέκαθεν θεωρούσε εαυτόν μοναδικό αυθεντικό εκφραστή της αριστεράς και ως εκ τούτου το μήνυμα του ήταν και παραμένει- επικοινωνιακά- απόλυτα σαφές και ξεκάθαρο. Διαπιστώνει την ευρύτερη αποδυνάμωση των αριστερών δυνάμεων στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας-την περίφημη πλέον "δεξιά στροφή της κοινωνίας"- οπότε η άνοδος των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ θα είχε ως συνέπεια και την περαιτέρω αποδυνάμωση της δικής του εκλογικής βάσης. Η στρατηγική του ΚΚΕ πηγάζει από αυτήν την ανάλυση και καταγράφεται καθημερινά ως τήρηση ίσων αποστάσεων από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Ο ΣΥΝ από την πλευρά του θα επιθυμούσε μια μετεκλογική συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ του κ. Παπανδρέου, διατηρώντας όμως σε κάθε περίπτωση ένα ελάχιστο επίπεδο προγραμματικής σύγκλισης, προσπαθώντας να διασώσει τα προσχήματα και να δύναται να αποστασιοποιηθεί από φαινόμενα ανάλογα της συνεργασία του κ. Μπίστη ή της κ. Δαμανάκη με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Συλλήβδην και άνευ όρων συνεργασία είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει ανεξέλεγκτους τριγμούς στο χώρο της ανανεωτικής αριστεράς. Τέλος, η ΝΔ δείχνει να αποτελεί το μοναδικό αξιόπιστο συνομιλητή και εκπρόσωπο του "μεσαίου χώρου", διατηρώντας το προβάδισμα. Το ΛΑΟΣ έχει αποδυθεί σε έναν αγώνα συλλογής ψήφων διαμαρτυρίας-και διαμαρτυρόμενων στελεχών- από όλο το πολιτικό φάσμα. Αποτελούν όλα αυτά μια μαγική εικόνα; Και βέβαια.

Το ΠΑΣΟΚ δείχνει να έχει προαποφασίσει ότι οι εκλογές θα γίνουν το συντομότερο δυνατό. Το σύνολο της στρατηγικής του κόμματος έχει εξαρτηθεί από την εκπλήρωση ή όχι μιας πολιτικής εκτίμησης περί του χρόνου των εκλογών, ενώ η έκβασή της, στην πραγματικότητα, εξαρτάται αποκλειστικά από τον Πρωθυπουργό. Εκουσίως λοιπόν, εξουσιοδοτεί τον Πρωθυπουργό να ανατρέψει τον πολιτικό σχεδιασμό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δεν αναφερόμαστε στην αυτονόητη δυνατότητα του κ. Καραμανλή να προκηρύξει πρόωρες εκλογές αλλά στην ατυχή, κατά την άποψή μας, επιλογή του ΠΑΣΟΚ να εξαρτήσει την πολιτική του στρατηγική από μια εν δυνάμει απόφαση του αντιπάλου, αντί να σχεδιάσει βασιζόμενο σε ένα πιο ευέλικτο χρονοδιάγραμμα. Παρατηρούμε ότι για είναι η δεύτερη φορά που το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης εγκλωβίζεται με δική του πρωτοβουλία, αυτοπεριορίζοντας τη δυνατότητα εκτέλεσης πολιτικών ελιγμών. Η πρώτη αφορούσε στην επιλογή της μονοθεματικής επικοινωνιακής τακτικής σχετικά με το ζήτημα των ομολόγων, ακυρώνοντας στην πράξη την ανάδειξη της εναλλακτικής προγραμματικής του πρότασης εξουσίας, δημιουργώντας ένα πραγματικό επικοινωνιακό κενό με την αρνητική χροιά που έδωσε στον πολιτικό του λόγο, χωρίς να τονίζει παράλληλα τη θετική δική του άποψη για το ευρύτερο ζήτημα της κοινωνικής ασφάλισης και της διαφάνειας στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος. Παράλληλα, η προσπάθεια του κ. Παπανδρέου να τονώσει το δικό του προφίλ, εφόσον φαίνεται ότι υστερεί από εκείνο του Πρωθυπουργού και ακολούθως συμπαρασύρει προς τα κάτω και το κόμμα του, εμπεριέχει ένα λογικό και επικοινωνιακό σφάλμα. Η άμεση και επιθετική προβολή της εικόνας του προκαλεί τα ανακλαστικά του "μεσαίου χώρου". Για να κερδίσει τις εκλογές ο κ. Παπανδρέου δεν αρκεί να συσπειρώσει τους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ αλλά να αντλήσει ψηφοφόρους από άλλες δεξαμενές. Εδώ πρέπει επαναλάβουμε κάτι που μάλλον έχει ερμηνευθεί λάθος από τους επιτελείς της Χ. Τρικούπη. Ο "μεσαίος χώρος" δεν είναι πολιτική έννοια με την κλασσική σημασία του όρου. Με απλά λόγια δεν αντιπροσωπεύει τους κεντρώους ψηφοφόρους. Θανάσιμο πολιτικό σφάλμα να θεωρήσει κανείς και υπό αυτό το πρίσμα να πολιτευθεί, ότι ο ψηφοφόρος του "μεσαίου χώρου" είναι ένας περιπλανώμενος κεντρώος. Είναι πολίτης που αυτοπροσδιορίζεται ως "μεσαίος" οικονομικά ή ακόμη και πολιτισμικά αν θέλετε, αλλά όχι κομματικά. Μπορεί να είναι αριστερός, δεξιός ή κεντρώος και υπό αυτή την οπτική πρέπει να απευθυνθεί ο πολιτικός λόγος προς αυτόν.

Από την άλλη πλευρά, η ΝΔ δείχνει να μην έχει εναλλακτική πολιτική στρατηγική, ώστε να είναι σε θέση να διαχειρισθεί επί μέρους ομάδες του πληθυσμού που είναι πιθανό σε κάποια δεδομένη στιγμή να εκφράσουν συσσωρευμένη δυσαρέσκεια. Η επικοινωνιακή διαχείριση ομάδων πληθυσμού που η ίδια "ανακάλυψε" και ανέδειξε στο δημόσιο βίο, όπως είναι οι "τρίτεκνοι", είναι δυνατό να αποδειχθεί προβληματική και να ανατρέψει τους συσχετισμούς και τη συνοχή στο "μεσαίο χώρο", καθιστώντας αυτόν πολιτικά άχρηστο. Η παράταση του χρόνου των εκλογών την ευνοεί ως προς την διατήρηση της υπεροχής της απέναντι στο ΠΑΣΟΚ ή στην εξάντληση των μικρότερων κομμάτων (ΛΑΟΣ) ή στην ενίσχυση άλλων που ενδεχομένως διάκεινται φιλικά (ΔΗΜ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ), όμως παρέχει τη δυνατότητα συγκρότησης επί μέρους μετώπων από κοινωνικές ομάδες που αναδείχθηκαν αλλά δεν καλύφθηκαν πλήρως από τη ΝΔ (συμβασιούχοι-τρίτεκνοι κλπ). Έχουμε γράψει και πάλι ότι τα κοινωνικά ρεύματα δεν εκφράζονται μέσα από τις δημοσκοπήσεις σταδιακά, παρέχοντας δυνατότητα προειδοποίησης, αλλά εμφανίζονται μετά από συσσώρευση, ζυμώσεις και διεργασίες, με εκκωφαντικό τρόπο και εφόσον έχει τελεσθεί πλέον η μεταστροφή στο εσωτερικό της κοινωνίας.













Powered by ScribeFire.

3 σχόλια:

Medman είπε...

Έχεις πολύ καλή "οπτική γωνία" και τα σχόλια σου είναι πολύ εύστοχα.Γιατί αναλώνεσαι όμως σε θέματα επικαιρότητας και δεν κοιτάς να ασχοληθείς με κάτι πιο διαχρονικό?Υπάρχουν πολλά και ουσιαστικότερα από την επικαιρότητα...Οι μέρες μας εμπεριέχουν πρωτοφανή (κυριολεκτώ) υποκρισία και κοροϊδία που δεν αξίζει καν να ασχολείσαι με τις γελοιότητες των...
Άποψη μου...

deGreece είπε...

"στα πολιτικά μας δρώμενα δεν συναντούμε πλέον έμπειρους πολιτικούς που με μια καλοζυγισμένη κίνηση μπορούν να ανατρέψουν το σκηνικό και να οδηγήσουν τις εξελίξεις."

Συμφωνώ με την παρατήρηση και της δίνω ένα κλικ επιπλέον σημασίας. Οι διαμορφωτές της πολιτικής στην Ελλάδα (δυστυχώς παλαιάς κοπής πολιτικοί και απολίτικοι επικοινωνιολόγοι)παράγουν βαρετά στερεότυπα και αμβλυμένα ιδεολογήματα, έχοντας ακριβώς ασπαστεί τη θεωρία του μεσαίου χώρου, έστω και στρεβλά όπως λέτε. Αγνοούν όμως ένα διαχρονικό χαρακτηριστικό του εκλογικού σώματος, ανεξαρτήτως χώρου: την ανάγκη για αναμόχλευση της μουντής καθημερινότητας, την ανάγκη για έκπληξεις. Παρατηρείστε πόσο τονώνεται και ανεβαίνει το κοινωνικό θυμικό σε περιόδους ακραίων καιρικών φαινομένων ή σεισμού ή έκτακτων πολιτικών εξελίξεων. Δεν υπονοώ βάβαια ότι χρειαζόμαστε θεομηνίες, αλλά όπως και σε μια καλή ταινία, το κοινό θέλει ανατροπές και στην Ελλάδα δεν έχουμε καλούς σκηνοθέτες...

Για μένα η έκπληξη είναι συστατικό της πολιτικής ακόμη και όταν δεν έχει ιδιαίτερο βάθος.

Unknown είπε...

Να ευχαριστήσουμε για τα εύστοχα σχόλια-παρατηρήσεις.
Σχετικά με την πρόταση του medman:
Ασφαλώς υπάρχουν και μάλιστα εύκολα αναγνωρίσιμα, μείζονα ζητήματα παθογένειας της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. Εντούτοις,προτιμάμε στο παρόν ιστολόγιο να γράφουμε για πράγματα που έχουμε, έστω και μικρή, γνώση και συνεπώς γνώμη. Ταυτόχρονα προσπαθούμε να προσφέρουμε και κάποια ψήγματα ευρύτερης και πιο παραγωγικής θεώρησης των αντικειμένων που μας απασχολούν συμβάλλοντας έστω και ελάχιστα στον προβληματισμό σας, που είναι και δικός μας.
Σε ό,τι αφορά στην παρατήρηση του/της degreece:
Ένα από τα κυρίαρχα ερωτήματα στο χώρο της πολιτικής σκέψης αποτελεί αυτό που θέσατε ως δεδομένο: η έκπληξη ή το τυχαίο γεγονός συμβάλλει αποφασιστικά στην μεταβολή των τάσεων στο εκλογικό σώμα ή αυτή η μεταβολή έχει συμβεί ήδη και απλά αναζητά μια διέξοδο για να εκφραστεί την οποία και βρίσκει σε ένα αξιοπρόσεκτο τυχαίο γεγονός; Κλίνουμε προς τη δεύτερη άποψη, αλλά το ερώτημα παραμένει ανοικτό για περαιτέρω διερεύνηση.